راهنمای برگزاری جلسات مباحثه

دوره تربیت رسانه‌ای «هدی»

این راهنما به منظور کمک به سرگروه‌ها و شرکت‌کنندگان در برگزاری مؤثر جلسات مباحثه تهیه شده است.

۱. فرآیند کامل برگزاری جلسات مباحثه

شروع

پس از برگزاری کلاس آموزشی هفتگی (شنبه‌ها ساعت ۱۵ تا ۱۷)

هماهنگی

سرگروه با اعضای گروه هماهنگی کرده و زمان مباحثه را تعیین می‌کند

آمادگی و مطالعه

اعضای گروه مطالب جلسه را مرور کرده و تکالیف را انجام می‌دهند

برگزاری جلسه مباحثه

جلسه مباحثه ۳۰ تا ۶۰ دقیقه‌ای در پلتفرم آنلاین به تشخیص سرگروه برگزار می‌شود

ارزیابی مشارکت

سرگروه میزان مشارکت و کیفیت فعالیت‌های اعضای گروه را ارزیابی می‌کند

تکمیل کاربرگ

سرگروه کاربرگ مباحثه را در سامانه فتیان تکمیل می‌کند

پایان

بارگذاری کاربرگ تا قبل از جلسه کلاس هفته بعد

نکته مهم:

جلسات مباحثه باید بین روز یکشنبه تا قبل از جلسه کلاس هفته بعد برگزار شود.

۲. وظایف سرگروه

قبل از جلسه
  • هماهنگی با اعضای گروه برای تعیین زمان مناسب مباحثه
  • ارسال یادآوری به اعضای گروه حداقل ۲۴ ساعت قبل از جلسه
  • انتخاب و اطلاع‌رسانی پلتفرم برگزاری جلسه مباحثه (اسکایپ، زوم، واتس‌اپ و...)
  • تعیین محورهای اصلی بحث براساس محتوای ارائه شده در کلاس
  • تهیه سؤالات چالشی برای هدایت بحث
  • بررسی اجمالی تکالیف ارسالی اعضای گروه
حین جلسه
  • اطمینان از حضور تمامی اعضای گروه و ثبت غایبین
  • معرفی موضوع جلسه و هدف از مباحثه
  • مدیریت زمان جلسه (۳۰ تا ۶۰ دقیقه)
  • تشویق تمامی اعضا به مشارکت فعال در بحث
  • هدایت بحث و جلوگیری از خارج شدن از موضوع اصلی
  • طرح سؤالات چالشی برای عمیق‌تر شدن بحث
  • توجه به میزان مشارکت هر یک از اعضا برای ارزیابی
  • ثبت نکات کلیدی مطرح شده در جلسه
بعد از جلسه
  • تکمیل کاربرگ مباحثه در سامانه فتیان
  • ثبت نام افراد حاضر در جلسه
  • ثبت تاریخ، زمان و مدت جلسه
  • ثبت مهمترین مسائل مطرح شده در جلسه
  • ثبت سؤالات چالشی مطرح شده
  • ارزیابی مشارکت هر یک از اعضا (نمره‌دهی)
  • ارسال بازخورد مختصر به اعضای گروه (اختیاری)
  • پیگیری موارد باقی‌مانده یا سوالات مطرح شده در جلسه

نکته:

سرگروهی به عنوان یک فعالیت مستقل دارای ۵۰ امتیاز است که با انجام درست وظایف فوق به سرگروه تعلق می‌گیرد.

۳. راهنمای گام به گام تکمیل کاربرگ مباحثه

۱ ورود به سامانه فتیان

با استفاده از نام کاربری و رمز عبور خود وارد سامانه فتیان شوید.

۲ انتخاب دوره تربیت رسانه‌ای هدی

از فهرست دوره‌های موجود، دوره تربیت رسانه‌ای «هدی» را انتخاب کنید.

۳ مراجعه به بخش فعالیت‌ها

از منوی اصلی سامانه، بخش «فعالیت‌ها» و سپس «کاربرگ مباحثه» را انتخاب کنید.

۴ تکمیل اطلاعات اولیه

اطلاعات اولیه کاربرگ را به شرح زیر تکمیل کنید:

  • شماره هفته مباحثه
  • تاریخ برگزاری جلسه
  • ساعت شروع و پایان جلسه
  • مدت زمان جلسه به دقیقه
  • پلتفرم مورد استفاده برای برگزاری مباحثه

۵ ثبت اسامی شرکت‌کنندگان

اسامی افراد حاضر در جلسه مباحثه را از فهرست اعضای گروه خود انتخاب کنید.

توجه: افراد غایب را انتخاب نکنید.

۶ ثبت محتوای مباحثه

موارد زیر را در بخش‌های مربوطه ثبت کنید:

  • موضوع اصلی مباحثه (متناسب با محتوای ارائه شده در کلاس هفته)
  • مهمترین مسائل مطرح شده در جلسه (حداقل ۳ مورد)
  • سؤالات چالشی مطرح شده (حداقل ۲ مورد)
  • جمع‌بندی نهایی جلسه (خلاصه دستاوردهای جلسه)

۷ امتیازدهی به اعضای گروه

برای هر یک از اعضای حاضر در جلسه، نمره‌ای بین ۱ تا ۱۵ با توجه به میزان مشارکت و کیفیت مباحث ارائه شده ثبت کنید.

امتیاز توضیح
۱-۵ حضور غیرفعال، مشارکت بسیار کم یا فقط شنونده
۶-۱۰ مشارکت متوسط، ارائه چند نظر مرتبط در طول جلسه
۱۱-۱۵ مشارکت فعال، ارائه نظرات سازنده و عمیق، کمک به پیشبرد بحث

۸ ثبت نهایی کاربرگ

پس از بازبینی اطلاعات وارد شده، بر روی دکمه «ثبت نهایی» کلیک کنید.

توجه: پس از ثبت نهایی، امکان ویرایش کاربرگ وجود ندارد.

یادآوری:

مهلت تکمیل و ارسال کاربرگ: از زمان برگزاری مباحثه تا قبل از شروع جلسه بعدی کلاس (شنبه هفته بعد ساعت ۱۵)

۴. تکنیک‌های مدیریت جلسه مباحثه

مدیریت زمان
  • جلسه را رأس ساعت مقرر آغاز کنید و از اتلاف وقت جلوگیری نمایید.
  • زمان کلی جلسه را به بخش‌های مشخص تقسیم کنید (مثلاً ۵ دقیقه معرفی، ۴۰ دقیقه بحث اصلی، ۱۰ دقیقه جمع‌بندی).
  • برای هر محور بحث، زمان مشخصی تعیین کنید و به آن پایبند باشید.
  • اگر بحث در مورد یک موضوع بیش از حد طولانی شد، با اعلام «با توجه به محدودیت زمان، به موضوع بعدی می‌پردازیم» به بحث خاتمه دهید.
  • چند دقیقه قبل از پایان وقت، اعلام کنید که به پایان جلسه نزدیک می‌شویم تا اعضا بتوانند نظرات نهایی خود را مطرح کنند.
تشویق مشارکت همه اعضا
  • از افراد کم‌مشارکت با طرح سؤال مستقیم نظرخواهی کنید: «آقای/خانم ... نظر شما در این مورد چیست؟»
  • به افرادی که تمایل دارند همیشه صحبت کنند، مؤدبانه بگویید: «از نظرات ارزشمند شما ممنونم، اجازه دهید از سایر دوستان هم نظرخواهی کنیم.»
  • از تکنیک دور میز استفاده کنید (هر فرد به نوبت یک دقیقه فرصت اظهارنظر دارد).
  • برای تشویق افراد کمرو، از نظرات قبلی آن‌ها تعریف کنید: «همانطور که در جلسه قبل هم نکته ارزشمندی فرمودید...»
  • فضای امن و بدون قضاوت ایجاد کنید تا همه بتوانند به راحتی اظهارنظر کنند.
هدایت بحث
  • در ابتدای جلسه، اهداف و محورهای اصلی بحث را به روشنی بیان کنید.
  • برای هر محور، سؤالات کلیدی از قبل آماده کنید تا بحث هدفمند پیش برود.
  • اگر بحث از موضوع اصلی خارج شد، مؤدبانه یادآوری کنید: «نکته جالبی اشاره کردید، اما بیایید به موضوع اصلی بحث برگردیم.»
  • از سؤالات چالشی و عمیق استفاده کنید تا بحث از سطح توصیفی به سطح تحلیلی ارتقا یابد.
  • در پایان هر محور، خلاصه‌ای از نظرات مطرح شده ارائه دهید و سپس به محور بعدی بپردازید.
حل تعارضات
  • اگر بین اعضا اختلاف نظر شدید به وجود آمد، بر اصل احترام متقابل تأکید کنید.
  • تشویق کنید که افراد نظرات مخالف را با بیان «من فکر می‌کنم...» یا «از نظر من...» بیان کنند تا از لحن تهاجمی پرهیز شود.
  • در صورت بروز تنش، موضوع بحث را تغییر دهید و بعداً به آن برگردید.
  • گاهی نقش «وکیل مدافع شیطان» را بازی کنید تا بحث متعادل شود (مثلاً اگر همه با یک دیدگاه موافق هستند، شما جنبه مخالف را مطرح کنید).
  • تأکید کنید که هدف جلسه، رسیدن به درک عمیق‌تر موضوع است، نه الزاماً اتفاق نظر کامل.

نکته طلایی:

یک سرگروه موفق، کمتر صحبت می‌کند و بیشتر گوش می‌دهد. نقش اصلی شما تسهیل‌گری است، نه ارائه مداوم نظرات شخصی.

۵. ساختار پیشنهادی برای جلسه مباحثه

۱ مقدمه (۵ دقیقه)

  • خوشامدگویی به اعضای گروه
  • مرور کوتاه جلسه قبلی کلاس (موضوعات اصلی)
  • معرفی اهداف و محورهای اصلی جلسه مباحثه
  • توضیح کوتاه درباره نحوه مشارکت اعضا و مدت زمان جلسه

۲ مرور تکالیف و فعالیت‌های اعضا (۱۰ دقیقه)

  • درخواست از ۲-۳ نفر از اعضا برای معرفی خلاصه‌ای از تکالیف خود
  • بیان نقاط قوت تکالیف ارائه شده
  • پرسش و پاسخ درباره تکالیف

۳ بررسی محتوای اصلی (۲۰-۳۰ دقیقه)

  • طرح ۳-۴ سؤال اصلی درباره محتوای ارائه شده در کلاس
  • بحث و تبادل نظر اعضا پیرامون هر سؤال
  • طرح سؤالات چالشی برای عمیق‌تر شدن بحث
  • ارتباط دادن مباحث به تجربیات شخصی اعضا در زمینه تربیت رسانه‌ای

۴ اشتراک تجربیات (۱۰ دقیقه)

  • دعوت از اعضا برای بیان تجربیات مرتبط با موضوع
  • بررسی چالش‌های عملی و راهکارهای پیشنهادی
  • تبادل نظر درباره کاربردهای عملی مباحث آموزشی در زندگی روزمره

۵ جمع‌بندی و نتیجه‌گیری (۵ دقیقه)

  • خلاصه‌ای از مهمترین نکات مطرح شده در جلسه
  • بیان نتایج و دستاوردهای کلیدی بحث
  • اشاره به نکات باقی‌مانده یا سؤالات بی‌پاسخ برای پیگیری در جلسات آینده

۶ پایان و برنامه‌ریزی (۵ دقیقه)

  • یادآوری تکالیف هفته آینده
  • اعلام موضوع احتمالی جلسه مباحثه بعدی
  • تشکر از اعضا برای مشارکت فعال
  • اعلام پایان جلسه

پیشنهاد:

برای افزایش جذابیت جلسه، می‌توانید از روش‌های متنوع مانند بارش فکری، بحث گروهی کوچک (تقسیم اعضا به گروه‌های ۲-۳ نفره) و استفاده از محتواهای کوتاه چندرسانه‌ای (کلیپ، عکس، اینفوگرافیک) استفاده کنید.

۶. راهنمای امتیازدهی به اعضای گروه

در ارزیابی مشارکت اعضای گروه در جلسات مباحثه، ملاک‌های زیر را در نظر بگیرید:

سطح مشارکت ویژگی‌ها امتیاز توضیحات
عالی
  • مشارکت بسیار فعال در بحث
  • ارائه نظرات عمیق و تحلیلی
  • پاسخ‌های مستدل به سؤالات چالشی
  • کمک به پیشبرد بحث و عمیق‌تر شدن آن
  • ارائه مثال‌های کاربردی و مرتبط
۱۳-۱۵ اعضایی که نقش محوری در جلسه داشته و با مشارکت فعال خود باعث پربارتر شدن جلسه می‌شوند.
خوب
  • مشارکت منظم در بحث
  • ارائه نظرات مرتبط و مفید
  • پاسخگویی به برخی سؤالات مطرح شده
  • گوش دادن فعال به نظرات دیگران
  • مشارکت در جمع‌بندی مباحث
۱۰-۱۲ اعضایی که مشارکت خوبی در جلسه دارند اما به اندازه گروه اول در هدایت بحث نقش ندارند.
متوسط
  • مشارکت نسبتاً کم در بحث
  • ارائه نظرات محدود و گاه سطحی
  • پاسخگویی محدود به سؤالات
  • عدم ارائه تحلیل‌های عمیق
  • مشارکت با درخواست مستقیم سرگروه
۶-۹ اعضایی که در جلسه حضور دارند اما مشارکت آن‌ها محدود است و اغلب با تشویق سرگروه در بحث شرکت می‌کنند.
ضعیف
  • مشارکت بسیار کم یا عدم مشارکت
  • حضور به عنوان شنونده صرف
  • عدم ارائه نظر حتی با درخواست مستقیم
  • عدم آمادگی قبلی برای جلسه
  • حواس‌پرتی و عدم تمرکز در جلسه
۱-۵ اعضایی که صرفاً به عنوان شنونده در جلسه حضور دارند و مشارکت قابل توجهی ندارند.

مشارکت‌های ویژه (امتیاز تشویقی)

ارائه نمونه‌های کاربردی +۱ طرح سؤال چالشی سازنده +۱ ارائه مطالعه موردی مرتبط +۲ تحلیل عمیق موضوع +۲

نکات مهم در امتیازدهی:

  • امتیازدهی باید منصفانه و به دور از سوگیری‌های شخصی انجام شود.
  • کیفیت مشارکت مهم‌تر از کمیت آن است (مثلاً یک نظر عمیق و تحلیلی ارزشمندتر از چند نظر سطحی است).
  • شرایط خاص افراد (مانند خجالتی بودن یا مشکلات فنی) را تا حدی در نظر بگیرید.
  • روند پیشرفت فرد را نیز لحاظ کنید (اگر فردی نسبت به جلسات قبل پیشرفت قابل توجهی داشته، می‌توانید امتیاز تشویقی در نظر بگیرید).
  • به جای امتیازدهی نسبی (مقایسه افراد با یکدیگر)، از معیارهای مشخص شده برای هر سطح استفاده کنید.

۷. نمونه کاربرگ تکمیل شده

کاربرگ مباحثه دوره تربیت رسانه‌ای هدی

شماره هفته: هفته دوم

تاریخ برگزاری: ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۴

ساعت شروع: ۱۸:۰۰

ساعت پایان: ۱۹:۱۰

مدت جلسه: ۷۰ دقیقه

پلتفرم برگزاری: اسکایپ

اسامی شرکت‌کنندگان:

علی محمدی، زهرا رضایی، محمد احمدی، فاطمه حسینی، مریم موسوی

موضوع اصلی مباحثه:

رسانه و زندگی مشترک: چالش‌ها و فرصت‌های استفاده از رسانه‌ها در خانواده

مهمترین مسائل مطرح شده:

  1. تأثیر استفاده بیش از حد از تلفن همراه بر کیفیت ارتباط زوجین
  2. فرصت‌های رسانه‌ها برای تقویت روابط خانوادگی (مانند استفاده از اپلیکیشن‌های مدیریت خانواده)
  3. لزوم توافق زوجین بر سر قوانین استفاده از رسانه‌ها در خانه
  4. چالش‌های نظارت والدین بر مصرف رسانه‌ای فرزندان
  5. استفاده از رسانه‌ها به عنوان ابزاری برای آموزش ارزش‌های خانوادگی

سؤالات چالشی مطرح شده:

  1. آیا می‌توان گفت اعتیاد به رسانه یکی از دلایل اصلی طلاق در جامعه امروز است؟
  2. تا چه حد باید به فرزندان در استفاده از رسانه‌ها آزادی عمل داد و آیا نظارت مخفی والدین قابل توجیه است؟
  3. آیا ارتباطات مجازی در رسانه‌های اجتماعی می‌تواند جایگزین روابط واقعی در خانواده شود؟

جمع‌بندی نهایی جلسه:

در این جلسه به این نتیجه رسیدیم که رسانه‌ها می‌توانند هم فرصت و هم تهدید برای زندگی مشترک باشند. نکته کلیدی، مدیریت مصرف رسانه‌ها در خانواده و استفاده هدفمند از آنهاست. زوجین باید بر سر قوانین مشخصی درباره استفاده از رسانه‌ها توافق کنند (مثلاً ساعات عاری از گوشی همراه) و به آن پایبند باشند. رسانه‌ها می‌توانند ابزاری برای تقویت ارتباط و آموزش ارزش‌های خانوادگی باشند، اما استفاده بیش از حد و بدون مدیریت، می‌تواند به کیفیت روابط خانوادگی آسیب برساند.

امتیاز مشارکت اعضا:

نام امتیاز توضیحات
علی محمدی ۱۴ مشارکت بسیار فعال، طرح سؤالات چالشی، ارائه تجربیات شخصی مرتبط
زهرا رضایی ۱۵ مشارکت عالی، تحلیل‌های عمیق، ارائه مقاله پژوهشی مرتبط، کمک به پیشبرد بحث
محمد احمدی ۸ مشارکت متوسط، اظهارنظر محدود و تنها با درخواست مستقیم
فاطمه حسینی ۱۱ مشارکت خوب، ارائه تجربیات عملی، گوش دادن فعال به دیگران
مریم موسوی ۱۲ مشارکت خوب، طرح سؤالات مرتبط، کمک به جمع‌بندی مباحث

تکمیل‌کننده کاربرگ: حسن کریمی (سرگروه)

تاریخ تکمیل: ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴

راهنمایی:

این نمونه را به عنوان الگو در نظر بگیرید. سعی کنید کاربرگ خود را با جزئیات کافی و توضیحات دقیق تکمیل کنید. به ویژه در بخش‌های «مهمترین مسائل مطرح شده»، «سؤالات چالشی» و «جمع‌بندی» از ذکر موارد کلی و مبهم خودداری کنید.